به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خبررسا، حسن روحانی رییس دولت دوازدهم پس از فراز و نشیب های بسیار راهی مجلس می شود تا پاسخگوی سوال نمایندگان در ارتباط با برخی ابهامات و سوالات آنان باشد. رییس دولت تدبیر پیش از این در نامه ای به علی لاریجانی رییس مجلس، زمان و شرایط طرح سوال تعدادی از نمایندگان را مناسب عنوان نکرد اما یادآور شد که به منظور جلوگیری از هر نوع اختلاف میان قوا و احترام به مجلس راهی این نهاد دموکراسی می شود.
در این میان با نگاهی به چند ماه گذشته می توان دریافت که موضوع سوال از رییس دولت دوازدهم در زمستان ۱۳۹۶ نیز مطرح شده بود و برخی نمایندگان به دلیل مشکلات موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز و قانع نشدن از توضیحات ولی الله سیف رییس سابق بانک مرکزی، خواستار سوال از رییس جمهوری و ارایه پاسخ شدند اما در نهایت طرح سوال از حد نصاب افتاد و از دستور کار مجلس خارج شد اما دگربار این طرح با امضای برخی از نمایندگان کلید خورد و این بار اعلام وصول شد.
اینک باید منتظر پاسخ روحانی به نمایندگان ماند تا دید که آیا سخنان دولتمرد اعتدال آنان را قانع خواهد کرد یا همچنان ابهامات برای برخی از نمایندگان باقی خواهد ماند اما با توجه به شخصیت آرام و معتدل رییس جمهوری انتظار می رود تا جلسه ای با حفظ کرامت هر ۲ قوه و به دور از حاشیه های معمول و رُخ داده در جلسه سوال از محمود احمدی نژاد رییس دولت دهم را تجربه کنیم.
طبق قانون اساسی هرگاه درباره کار و وظایف رییس جمهوری و هریک از وزرا ابهاماتی برای مجلس ایجاد شود و مجلس نیاز به تنویر مسایلی داشته باشد، به طور قانونی چهار راه دارد تا از ابهام خارج و قانع شود. این چهار راه شامل تذکر، سوال، استیضاح و تحقیق و تفحص است.
تذکر هنگامی صورت می پذیرد که نماینده و نمایندگان مجلس در مواردی که حق سوال برای آنها وجود دارد، به وسیله رییس مجلس به وزیر و رییس جمهوری تذکر قانونی می دهند و این افراد را متوجه وظایف قانونی خود می کنند. سوال نیز در زمانی مطرح می شود که یک و چند نماینده مجلس در ارتباط با امور داخلی یا خارجی و برخی موضوع ها از وزرا و رییس جمهوری سوال می کنند که این افراد موظفند به این موارد پاسخ دهند و نمایندگان را قانع کنند.
استیضاح هنگامی انجام می شود که نمایندگان مجلس از پاسخ های وزرا و رییس جمهوری قانع نشده اند و مورد خاصی که برپایه قانون مستلزم استیضاح محسوب می شود، پیش آمده است که به طور معمول نتیجه آن به ابقا یا برکناری مقام مسوول می انجامد. همچنین حق تحقیق و تفحص نیز با توجه به اصل ۷۶ قانون اساسی این حق به مجلس داده شده است تا در تمام امور مملکت تحقیق و تفحص کند.
اصل ۸۸ قانون اساسی در واقع حق مجلس در طرح سوال از رییس جمهوری را نشان می دهد. با توجه به این اصل هرگاه درباره هر موضوعی حداقل یک چهارم نمایندگان از رییس جمهوری یا هر یک از نمایندگان از وزرا سوال داشته باشند، آنها باید در مجلس حاضر شوند و به سوال پاسخ دهند.
باید دانست در این زمینه رییس جمهوری اختیاری در پاسخ دادن یا ندادن به سوال نمایندگان ندارد و تنها می تواند از مهلت یک ماهه ای که اصل ۸۸ برای او در نظر گرفته است، استفاده کند و در نهایت موظف به پاسخ است زیرا اگر رییس جمهوری سوال نمایندگان مجلس را بدون پاسخ گذارد، مجلس می تواند به اصل ۸۹ قانون اساسی رجوع کند و استیضاح این مقام را در دستور قرار دهد.
همچنین برابر ماده ۲۱۲ قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی وقتی حداقل یک چهارم کل نمایندگان بخواهند درباره یکی از وظایف رییس جمهوری سوال کنند، باید این مهم را به طور صریح، روشن و مختصر بیان کنند و در نهایت همگی با امضا در اختیار رییس مجلس قرار دهند. در ماده ۲۱۳ آیین نامه داخلی مجلس نیز آمده که رییس جمهوری موظف است ظرف مدت یک ماه از تاریخ دریافت سوال در جلسه علنی مجلس حضور یابد و به سوال نمایندگان پاسخ دهد مگر اینکه عذری داشته باشد که مجلس موجه بودن آن را تشخیص دهد.
پس از هر سوال رای گیری انجام می شود اگر نمایندگان از پاسخ رییس جمهوری قانع نشوند و ثابت شود که دولت قانون را زیر پا گذاشته یا خلاف قانون اساسی عمل کرده است، چون وجه جرم پیدا می‌کند مرجع صلاحیت رسیدگی قوه قضاییه خواهد بود.
محورهای مطرح شده در سوال از رییس جمهوری شامل عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز، استمرار تحریم های بانکی، عدم اقدام شایسته دولت درخصوص کاهش نرخ بیکاری، رکود اقتصادی شدید چندین ساله و افزایش شتابان نرخ ارزهای خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی محسوب می شود.
خلاصه سوالات از رییس دولت دوازدهم
– چرا دولت جنابعالی در کنترل قاچاق که یکی از مهمترین عوامل فلج تولید ملی است، موفق نبوده است؟
– علت استمرار تحریم‌های بانکی با گذشت بیش از دو سال وعلی‌رغم اجرای همه تعهدات برجامی ایران چیست؟
– چرا دولت تدبیر و امید نسبت به کاهش بیکاری مفرط اقدام شایسته‌ای ندارد؟
– علت رکود اقتصادی شدید چندین ساله، در دولت جنابعالی، علی‌رغم وعده‌ها و اعلام‌های عبور از رکود چیست؟
-علت افزایش شتابان ارزهای خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی چیست؟
طرح سوال از رییس جمهوری از طرف ۸۰ نماینده مجلس سورای اسلامی به امضا رسیده است. همچنین ۱۷ تن دیگر این سوال را امضا کردند اما هیأت ریسه به علت تأخیر در ارایه این مهم به استناد نامه داخلی مجلس، امضای آنها را نپذیرفت.
علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی درباره اعلام وصول طرح سوال از حسن روحانی، گفته است: «قبلا ۹۲ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تقاضای سوال از رییس جمهوری را به هیات رییسه ارائه کردند که به کمیسیون اقتصادی ارجاع شد. کمیسیون اقتصادی با حضور نمایندگان رییس جمهوری این موضوع را بررسی کرد که در نهایت ۸۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یعنی بیش از یک‌چهارم کل نمایندگان مجلس همچنان بر طرح این سوال مصر هستند.»
علی مطهری نایب رییس مجلس در ارتباط با سوال از رییس‌جمهوری و انتقاد برخی از نمایندگان عدم امضا این طرح، گفت: اتفاقا اولین کسی که در مجلس دهم سوال از رییس‌جمهوری را مطرح کرد، من بودم و شروع کردم. از رییس جمهوری درباره موسسات مالی و اعتباری سوال کردم، آقای علی وقفچی نماینده زنجان و طارم قضیه را دنبال کردند اما آن سوال از حد نصاب افتاد. بعدها دوباره برای سوال از رییس جمهوری امضا جمع شد که مانند دفعه قبل از حد نصاب افتاد. بار سوم هم سوال مطرح کردند ما امضا نکردیم.
طرح سوال از رییس جمهوری سبب واکنش های مختلفی شد. در این میان برخی به مخالفت و موافقت با این موضوع پرداختند و به بیان دیدگاه های خود در زمینه اقدام کردند.
مسعود پزشکیان نماینده مردم تبریز و نایب رییس مجلس شورای اسلامی: سوال از رییس‌جمهوری هیچ ایرادی ندارد؛ من اگر جای رییس‌جمهوری بودم در همان یک سال پیش در مجلس حاضر می‌شدم و حرف‌ها را می‌زدم. به نظر من اصلا الزامی ندارد سوال از رییس‌جمهوری را به این شکل سیاسی کنیم. اصولا اینکه رییس‌جمهوری هر ۶ ماه و یا یک سال یک بار در مجلس حضور یابد و نمایندگان از او سوال کنند و او پاسخگو باشد اصلا ایرادی ندارد و اتفاقا جو تفاهم و دوستی به وجود می‌آید تا اینکه بخواهیم جوی ایجاد کنیم که مثلا حالت تقابل بخواهد داشته باشد. سوال کردن به خودی خود، وظیفه نماینده مجلس است و البته پاسخگویی هم وظیفه دولت است اما این روند را به تقابل کشاندن و حالت جناحی دادن و یا خدای ناخواسته به فضایی تبدیل شود که احساس خوبی از آن نداشته باشیم، کار خوبی نیست.
پزشکیان در ارتباط با رفتار برخی در امضای سوال از روحانی و سخن از مرز بندی نمایندگان گفت: با این مرزبندی‌ها مخالفم، معتقدم عوامل این گرفتاری‌های امروز همین حرف‌هایی است که می‌زنیم. با این رفتارها و تصمیم‌هایی که می‌گیریم، سیستم و حاکمیت را با چالش روبرو می‌کنیم و بعد می‌گوییم چرا این چالش را داریم، برای این است که خودمان این تصمیمات را گرفته‌ایم!
حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری نماینده مردم قم و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس و امضا کنندگان طرح سوال: برخی از دولتی ها خیلی تلاش کردند تا نمایندگان را در فشار قرار داده و تا امضای خود از سوال از رییس جمهوری را پس بگیرند، حتی در این مدت برخی نمایندگان به خانه خود نمی رفتند یا پیشرو به بیرون می‌فرستادند تا تحت فشار نمایندگان دولت قرار نگیرند. رییس جمهوری باید درباره مسایل کشور پاسخگو باشد، در این پنج محور سوال هم به نوسانات ارزی به عنوان عمده ترین معضل کنونی پرداخته شده است.
متاسفانه در مدت اخیر نوسانات ارز قدرت خرید مردم را به یک سوم کاهش داده است که سبب یاس در مردم شده است، بنابراین رییس جمهوری باید پاسخ دهد و اگر مقصر است که اصلاح روند مدیریتی را باید در دستور کار خود قرار دهد در غیر این صورت مجلس می تواند ریشه یابی کند. تلقی مردم این است که دولت رها شده است، مجلس هم ورود نکند فضا بدتر می شود لذا ما موظف هستیم دولت را وادار به اصلاح کنیم.
-اسدالله قره خانی نماینده مردم علی آباد کتول و سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس و از مخالفان طرح سوال: در شرایط کنونی مخالف سوال از رییس جمهوری هستم و اگر ۶ ماه قبل یا ۶ ماه بعد این موضوع مطرح می شد شاید موافق بودم. مشکلات امروز جامعه ریشه طولانی در گذشته دارد که بخشی از آن به موضوع موسسات مالی و اعتباری و مسائل دیگر برمی گردد و در شرایط کنونی کشور و با در نظر گرفتن فشارهای اقتصادی، طرح سوال از رییس جمهوری به صلاح نیست. مطابق قانون اساسی و اختیارات برگرفته از آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی سوال از رییس جمهوری حق نمایندگان است اما در موضوعی با این اهمیت بالا باید همه شرایط را سنجید.
سیدحسین نقوی‌حسینی نماینده ورامین: از دولت و مجلس تقاضا دارم درباره سوال از رییس جمهوری را حاشیه‌سازی نکند چراکه ما دارای دموکراسی بلوغ یافته هستیم و نباید حاشیه‌سازی کنیم. سوال از رییس جمهوری فرصتی برای مجلس و دولت است تا برای حرکت جمهوری اسلامی فرصتی دیگر ایجاد شود و رییس جمهوری به سوالات پاسخ می‌دهد و مجلس هم سوال می‌کند.
پروانه مافی نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس: ما نمایندگان تهران این متن را امضا نکردیم اما در گفت وگوها نظرات خود را به طور کامل به اطلاع رییس جمهوری رسانده و همچنان مطالبه گر هستیم. طرح سوال نمایندگان از رییس جمهوری در شرایط فعلی به جا نیست و معتقدم برخی مقاصد سیاسی، پشت این موضوع قرار دارد.
