به گزارش خبررسا، الهه کولایی روز دوشنبه در «همایش ملی مطالعات ایرانیان دور از وطن؛ هویت‌ها، پیوندها و سیاست‌ها» با اشاره به عنوان «دیاسپورا» در نشست گفت: با توجه به تحولی که در مفهوم دایاسپورا اتفاق افتاده، دیگر این مفهوم به معنی خروج از کشور نیست. بلکه اشاره به کسانی است که به تعبیری غربت نشین هستند اما ریشه آنها به مبدا و کشوری مادری‌شان قطع نشده است.
وی ادامه داد: ایرانیان غربت نشین، شبیه روس‌هایی هستند که بعد از انقلاب اکتبر از روسیه خارج شدند و در اروپا به اندیشه‌ورزی پرداختند. در آن زمان روس‌های مهاجر نمی‌توانستند به کشوری برگردند که حاضر به تحمل آنها نبود.
این استاد دانشگاه تهران در همین رابطه افزود: بسیاری از ایرانیان که از کشور خارج شده‌اند در واقع خواستار تغییر نگرش‌ها در ایران هستند به نحوی که تفاوت‌ها و تکثرها به رسمیت شناخته شود و آنها بتوانند در کشور اثرگذار باشند. به همین خاطر موج‌های خروج از کشور در بعضی مراحل در نسبت با موج دموکراسی خواهی در ایران تغییر می‌کند.
وی در توضیح اظهارات خود به ذکر مثالی پرداخت و افزود: در دوره اصلاحات شاهد موجی از بازگشت غربت‌نشینان به داخل کشور بودیم. این نشان می‌دهد غربت نشینان از کشور جدا نمی‌شوند، ریشه‌های آنها قطع نمی‌شود و به محض آنکه احساس کنند در داخل کشور اثرگذار هستند به کشور بازخواهند گشت.
کولایی با ذکر مثال دیگری ادامه داد: در سال ۱۳۸۸ موج بزرگی از خروج کشور را شاهد هستیم. این نشان می‌دهد اعداد و ارقام مساله دیاسپورای ایرانی ارتباط مستقیم با مسائل کشور دارد.
وی گفت: باید مسئله مهاجرت را از دیاسپورا جدا دانست. موضوع بحث ما ایرانیانی است که همچنان به سرزمین خود تعلق خاطر دارند. باید به این نکته هم توجه کنیم که جهان هم تغییر کرده است. ما در عصر جهانی‌شدن زندگی می‌کنیم. واقعیتی به نام انقلاب ارتباطات وجود دارد و مفهوم نظام دولت‌های ملی و مرز تغییر کرده است .
کولایی افزود: تغییرات نظام، دولت‌های ملی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. حاکمیت ملی و مفهوم آن تحول پیدا کرده است. به همین خاطر باید گفت مفهوم غربت نشینان در عصر جهانی شدن در کنار مفاهیم حاکمیت ملی و شهروندی تغییر کرده است.
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد : امروزه دیگر فقط دولت‌ها نیستند که بازیگر عرصه بین‌المللی باشند و غربت نشینان بخشی از این بازیگران هستند. باید دید مفهوم مرز ملی تا چه حد تغییر کرده و ایرانیان خارج از کشور تا چه حد می‌توانند فضای داخلی مرز ما را تغییر دهند.
وی با اشاره به نقش ایرانیان خارج از کشور در پیشبرد دیپلماسی کشور گفت: گروه‌هایی که در غربت زندگی می‌کنند می‌تواند پل‌های میان گروه‌ها و ملل مختلف برقرار کنند.
کولایی با اشاره به تجربه مهاجران هندی در آمریکا گفت: کاری که دولت هند در آمریکا انجام داده است نوعی ایجاد پیوند میان خود و دولت آمریکا بوده است. ما با مفهوم پارادیپلماسی روبرو هستیم که دیپلماسی دولتی را در کنار سایر ابزارهای مرتبط با دیپلماسی می‌داند، گروه‌هایی مانند غربت نشینان.
وی با طرح سوالی ادامه داد: ما چه زمانی می‌توانیم با سرمایه‌های خارجی پیوند برقرار کنیم؟ سیاستی که ما می‌خواهیم در خصوص دیاسپورا اعمال کنیم ارتباط مستقیم با حفظ سرمایه‌های ما در داخل دارد. آقای رئیس جمهور از دانشگاه کمک خواستند دانشگاه به روند توسعه کشور یاری کنند؛ کمک دانشگاه ظرفیتی است که امکان استفاده از این قبیل سرمایه‌ها را برای ما به وجود بیاورد. ما چگونه سرمایه‌های داخل را حفظ می‌کنیم تا سرمایه‌های داخلی امید به بازگشت پیدا کنند.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: کشورهای توسعه نیافته‌ها فقیر نیستند؛ آنها توان مدیریت منابع از جمله منابع انسانی خود را ندارند. وقتی ما توان مدیریت نیروی انسانی داخل کشور را نداریم، چطور می‌خواهیم منابع خارج از کشور را به داخل کشور جذب کنیم.
وی در ادامه با اشاره به تقاضای رئیس جمهور از دانشگاهیان برای مدیریت کشور افزود: ارتباط میان دانشگاه و حوزه دولتی از الزامات توسعه است که هنوز شکل نگرفته و به بیانی دیگر اتلاف منابع رخ داده است.
وی با اشاره به حضور روز گذشته رییس جمهوری در دانشگاه تهران گفت: من شاهد طرح تقاضاهای دانشجویان بودم. آقای رئیس جمهور خواهان کمک دانشگاهیان بودند. کمک دانشگاهیان همین جلسات است ولی باید مجموعه‌های دولتی از این تجارب استفاده کنند.
این استاد دانشگاه گفت: دانشگاه‌ها تحقیقات زیادی انجام داده‌اند؛ اما چقدر این کارها مورد بهره‌برداری قرار گرفته و از تحقیقات علوم اجتماعی تا چه حد در عرصه تصمیم‌سازی و استفاده شده است؟! دانشگاه چه کاری بیش از این می‌تواند انجام دهد! مردم ایران منتظر عملیاتی شدن شعارهای انتخابات هستند؛ دانشگاه تمام تلاش خود را در عرصه رفع نیازهای جامعه بکار گرفته است. دانشگاهیان نیازمند حضور در بخش‌های اجرایی نیستند!
وی گفت: بسیاری از کسانی که از کشور خارج می‌شوند از نخبگان و دانش‌آموختگان هستند. اینها باید ما را به تامل وادار کند که چرا نخبگان ما میل به خروج از کشور دارند.
وی دراین همایش که در سالن شهید مطهری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، گفت: واقعیت این است که ده‌ها سال است، حرف‌های زیبا زیاد گفته شده، اما مهم این است بتوانیم جنبه‌های اجرایی به این صحبت‌ها بدهیم و دیپلماسی علمی مورد توجه اجرایی و عملیاتی قرار بگیرد.
کولایی افزود: دانشگاه‌ها به حکم وظیفه خودشان بایستی تجارب جوامع موفق را برای بکارگیری در محیط کشور خودشان عملیاتی کنند.
وی ادامه داد: امیدوارم این مسائل مورد توجه جدی قرار گیرد و به دنبال لوازم اجرایی شدن بایدهایی که در نشست‌های علمی مطرح می‌شود ، باشیم.
